Steeds vaker studeren Nederlandse studenten door aan het HBO of de universiteit. Anno 2021 had dan ook ruim de helft van de 25- tot 35-jarige Nederlanders een HBO- of WO-diploma op zak. Een goede ontwikkeling zou je denken. Echter kent deze ontwikkeling een belangrijk nadeel: een behaalde diploma aan het HBO of de universiteit wordt steeds minder waard. Dit is het principe van diploma-inflatie. Doordat het aantal afgestudeerden namelijk sterker groeit dan het aantal banen dat beschikbaar is voor deze groep, zitten veel pas afgestudeerden thuis. Hun diploma is minder waard geworden en het geeft hen minder garantie op het krijgen van een baan; diploma-inflatie (Hansum, 2021).
Diplomisme
Tegelijkertijd is er juist een gebrek aan afgestudeerde MBO-studenten. Dit komt door een fenomeen dat diplomisme wordt genoemd. Het woord mag nieuw zijn in ons taalgebied, maar het fenomeen waarnaar het verwijst kennen we al wel wat langer, maar dan onder de noemer ‘diploma discriminatie’. Het is de opvatting dat de mening van theoretisch opgeleide mensen meer gehoord en gezien wordt in een maatschappij dan mensen met een praktische opleiding of zonder opleiding en daaruit voortvloeiend discriminatie ontstaat waar weinig over wordt gesproken (Visser, 2022).
Oorzaken en gevolgen diplomisme
Volgens Visser, correspondent Onderwijs bij De Correspondent (2022) zijn er twee aspecten die diplomisme in stand houden. Allereerst is het zo dat discriminatie op basis van opleidingsniveau geen wettelijke discriminatiegrond is en in sommige gevallen wordt het gerechtvaardigd. Denk hierbij aan werk; werkgevers mogen volgens de wet niet discrimineren op basis van etniciteit, sekse, uiterlijk, seksuele voorkeur of leeftijd, omdat van hen verwacht wordt dat ze maar op basis van één criterium selecteren: wat iemand kan, en dus op basis van diploma’s.
Daarnaast is discriminatie op basis van onderwijsniveau is voor veel hoogopgeleiden een blinde vlek. Allerlei vormen van discriminatie worden mede onderzocht omdat sommige wetenschappers zelf bij de gediscrimineerde groep horen. Wetenschappers zijn per definitie hoogopgeleid, en dus hebben ze discriminatie op basis van opleidingsniveau zelf meestal niet of weinig ervaren (Visser, 2022).
Een belangrijk gevolg van diplomisme is dat steeds minder jongeren kiezen voor het mbo. Zij kiezen immers voor eerder voor een theoretische opleiding, in plaats van een praktische. Minder studenten op het mbo betekent minder vakmensen met alle consequenties van dien voor samenleving en economie. Zo hebben verschillende beroepsgroepen zoals loodgieters, verzorgers en schoonmakers te maken met grote personeelstekorten. Voor het in stand houden van de economie zijn mbo-studenten dan ook onmisbaar (NOS,2022).
Hoe nu verder?
Geconcludeerd kan worden dat de manier waarop we naar het mbo kijken en de discriminatie die daaruit voortvloeit drastisch moet worden veranderd. Een verschil in taalgebruik kan daar al heel goed aan bijdragen. Door studenten van het mbo ‘praktisch opgeleid’ te noemen in plaats van ‘laag opgeleid’ laat je al zien dat het mbo op geen een manier lager of slechter is dan het hbo of wo, maar gewoon minder theoretisch is dan het hbo of wo. Verder moet er meer aandacht komen aan de mogelijkheden van de beroepen die je kunt uitoefenen na het mbo. Zo kun je leerlingen van jonge leeftijd al enthousiast maken voor beroepen in bijvoorbeeld de bouw of de techniek en in het voortgezet onderwijs zou het bedrijfsleven vaker moeten laten zien wat de mogelijkheden zijn door bijvoorbeeld voorlichtingen te geven.
Bronnen
Visser, J. (2022, 11 juli). Hoe hogeropgeleiden discrimineren. De Correspondent. https://decorrespondent.nl/13568/hoe-hogeropgeleiden-discrimineren/1078018304-4de6b9bf
Hansum, P. (2021, 30 september). Steeds meer masterdiploma’s: worden ze nu minder waard? Harper’s BAZAAR. https://www.harpersbazaar.com/nl/carriere/a37787899/diploma-inflatie-master-hoogopgeleiden/
NOS. (2022b, juli 18). Zorgen bij MBO Raad over afname mbo-studenten. NOS.nl. https://nos.nl/artikel/2437257-zorgen-bij-mbo-raad-over-afname-mbo-studenten