Wanneer we het hebben over sense of belonging op de universiteit wordt de mate waarop een student zich thuis voelt op de universiteit bedoeld (Universiteit van Amsterdam, 2021). Factoren die dit gevoel onder andere kunnen beïnvloeden zijn bijvoorbeeld herkenning in het studiemateriaal, (gebrek aan) diversiteit in zowel de faculteit als de studentenpopulatie, en de mate van groepsvorming op de universiteit (Diversity Office Vrije Universiteit Amsterdam, 2020). In dit blog gaan wij specifiek verder in op de negatieve gevolgen van een gebrek aan sense of belonging en leggen wij uit waarom sense of belonging met diversiteit te maken heeft.
De negatieve gevolgen van een gebrek aan sense of belonging
Wanneer studenten een gebrek aan sense of belonging ervaren, kan dit negatieve gevolgen hebben op hun studieloopbaan en persoonlijke leven blijkt uit onderzoek van Jolien Dopmeijer (2021). In haar werk, onderzocht Dopmeijer onder andere hoe prestatiedruk, eenzaamheid en een sense of belonging een impact kunnen hebben op de drie dimensies van een burn-out; “emotionele uitputting, distantie en (verminderde) competentie” (Universiteit van Amsterdam, 2021). Uit haar onderzoek blijkt dat sense of belonging impact heeft op alle drie de dimensies en het meest kan bijdragen aan de algemene welzijn van studenten (Universiteit van Amsterdam, 2021). Hierdoor kan het wel of niet ervaren van een sense of belonging ook het studiesucces van student beïnvloeden (Dopmeijer, 2021; Diversity Office Vrije Universiteit Amsterdam, 2020). Omdat een slechte mentale gezondheid vaak leidt tot minder goede studieprestaties. Dit laat zien hoe belangrijk sense of belonging dus is voor studenten.
Sense of belonging en diversiteit
Het thuisgevoel heeft degelijk met de diversiteit binnen de leeromgeving te maken. Van de Noort (2020) schrijft bijvoorbeeld dat normen en waarden heel anders kunnen worden ervaren onder studenten waarvan de ouders geen hoger onderwijs hebben gevolgd. Verder wordt er benadrukt dat een inclusief gemeenschap de sense of belonging versterkt, waardoor studenten zich in een veilige omgeving ontwikkelen en ontdekken waar hun talenten liggen (Een inclusieve universiteit door gezamenlijke inspanning, 2020)
Het gevoel dat je ergens thuishoort heeft verdere implicaties dan wat uit het eerste opzicht blijkt. Daarin speelt diversiteit en inclusie een grote rol, omdat het gepaard gaat met de culturele achtergrond waarin iemand is opgegroeid. Gedragingen die binnen de norm vallen zijn niet vanzelfsprekend voor studenten die niet in het homogene plaatje van een universitair klimaat passen. Die onuitgesproken regels kunnen een struikelblok vormen, wanneer je juist daarop beoordeeld wordt. Bijvoorbeeld bij studies waarin stages deel uitmaken van het curriculum zijn soft skills uitermate van belang, om aan te tonen dat de student zich onder dezelfde persoonlijke interacties zich goed kan presenteren en presteren. Doordat de verwachtingen aan beide partijen niet altijd overeenstemmen, kunnen er misverstanden ontstaan. Wanneer de leidinggevende verwacht dat je initiatief toont, bereidt de leerling die in een andere culturele achtergrond is opgegroeid zich voor op het krijgen van een opdracht (Maarse, 2017).
Wat hand in hand gaat met het onderwerp over het thuis voelen binnen een homogene omgeving is de genderdiversiteit binnen de bètawetenschappen. Specifieker omschreven zijn dit de techniek en wetenschap gerelateerde studies, waar vaak merendeels mannelijke studenten zich voor inschrijven. Het CBS (2019) constateert bijvoorbeeld in het studiejaar 2018-2019, dat binnen de studierichting informatica onder het hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs een kleine minderheid van 12,2% vrouw is. De verschillen in studiekeuzes en loopbanen zijn te achterhalen door het denkbeeld over gender, waarin genderstereotypering en internalisering ervoor zorgt dat bepaalde rollen afgekeurd worden voor de aangewezen sekse. Traditionele gendernormen beïnvloeden de kijk tot het kiezen van een studie in de wetenschap, technologie, techniek en wiskunde (Onderwijsraad, 2020). Leraren kunnen schuldig daarin bevonden zijn door expliciete opmerkingen te maken over de capaciteit van een student op basis van zijn of haar sekse. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat “jongens eenmaal niet kunnen plannen” en dat “ meiden eenmaal geen wiskunde kunnen” (Onderwijsraad, 2020). Dit breidt zich uit tot in de praktijk, waar in de wetenschap vrouwen vaak micro agressieve opmerkingen ervaren die de genderstereotyperingen in stand houden of zelfs verharden (de Jong, 2017).
In conclusie, is sense of belonging heel belangrijk voor studenten. Niet alleen kan het thuis voelen op de universiteit het studiesucces van studenten verhogen, het verbetert ook de mentale gezondheid van studenten. Meer diversiteit in het hoger onderwijs helpt bij het creëren van een sense of belonging bij meer studenten want dit leidt vaker tot een inclusieve omgeving, zo kan iedereen zich thuis voelen in het hoger onderwijs.
Bronnen:
Carleen de Jong.(2017). Nederlandse vrouwelijke wetenschappers over seksisme op de werkvloer. Geraadpleegd van https://www.vice.com/nl/article/ywk85m/nederlandse-vrouwelijke-wetenschappers-over-seksisme-op-de-werkvloer
CBS. (2019). In een derde van beroepen op hoogste niveau is meerderheid vrouw. Geraadpleegd van
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/46/in-een-derde-van-beroepen-op-hoogste-niveau-is-meerderheid-vrouw
Diversity Office Vrije Universiteit Amsterdam. (2020). Belonging@VU. Geraadpleegd van https://www.vu.nl/nl/Images/Belonging-at-VU_tcm289-938992.pdf
Dopmeijer, J.M. (2021). Running on empty The impact of challenging student life on wellbeing and academic performance. [Jolien Dopmeijer]. Geraadpleegd van https://pure.uva.nl/ws/files/54163609/Thesis.pdf
Geert Maarse. (2017). Is de universiteit een segregatiemachine?. Geraadpleegd van
https://www.erasmusmagazine.nl/2017/09/20/is-de-universiteit-een-segregatiemachine/
Malou van de Noort.(2020). Eerstegeneratiestudenten aan het woord over kansengelijkheid. Geraadpleegd van
https://www.sg.uu.nl/artikelen/2020/12/eerstegeneratiestudenten-aan-het-woord-over-kansengelijkheid
Onderwijsraad. (2020). Een verkenning van Sekseverschillen in het onderwijs (Nr. 20200161). Geraadpleegd van https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/adviezen/2020/10/07/verkenning-sekseverschillen-onderwijs
Universiteit Leiden. (2020). Een inclusieve universiteit door gezamenlijke inspanning. Geraadpleegd van
https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2020/07/een-inclusieve-universiteit-door-gezamenlijke-inspanning
Universiteit van Amsterdam. (2021, 19 januari). ‘Sense of belonging’ en mentale gezondheidsvaardigheden cruciaal voor welzijn van studenten. Geraadpleegd van https://www.uva.nl/content/nieuws/persberichten/2021/01/sense-of-belonging-en-mentale-gezondheidsvaardigheden-cruciaal-voor-welzijn-van-studenten.html